Parentificatie wil zeggen dat je als kind veel te vroeg de rol van volwassene hebt moeten aannemen op emotioneel en/of sociaal gebied omdat een van je ouders of allebei niet in staat waren, door hun eigen jeugdervaringen, om de verantwoordelijkheid voor de rol van ouder op zich te nemen.
Dit betekent dat jij op vroege leeftijd al de rol kreeg van gesprekspartner, adviseur, trooster of bemiddelaar, terwijl je daar te jong voor was.
Onveilig
Doordat het onveilig voor je voelde dat je ouders die taak niet op zich namen, kan jij er onbewust en onvrijwillig voor gekozen hebben om die taak over te nemen. Dit gaf je weer een gevoel van veiligheid, omdat je een soort van controle op de situatie kon uitoefenen. Als iedereen in harmonie met elkaar was, dan kon jij weer even ontspannen.
Het is altijd zo dat als een plek niet wordt ingenomen, iemand anders dat gaat doen. Een plek blijft nooit open.
Als je ouder dat niet kan, ga jij zorgen voor jezelf, voor andere kinderen in het gezin en/of voor je ouder.
Klaar staan
Dit ‘zorgen voor’ kan gaan om praktische en emotionele dingen. Het kan ook zijn dat je als kind altijd klaar stond om de behoeften van je ouders te vervullen ten koste van jezelf. Ze hoefden maar te vragen en je deed het.
Als kind voel je het heel goed aan als je ouders (onrealistische) verwachtingen van je hebben of niet bij machte zijn je te geven wat je nodig hebt. Vooral als je hooggevoelig bent, ben je je daar heel bewust van en kun je al vroeg hebben geleerd om te anticiperen op de behoeften van je ouder(s) en die te vervullen.
Overlevingspatronen
Om te overleven in deze situatie, neem je de gevoelens en omgevingssfeer in je op alsof die van jezelf is en leer je om je aandacht altijd daarop te richten en een overtrokken gevoel van verantwoordelijkheid te ontwikkelen voor het welzijn van anderen.
Je doet dit omdat je hoopt dat je op die manier wel de liefde en aandacht zal krijgen die je nodig hebt.
Je leert daardoor niet om je eigen gevoelens te herkennen en ernaar te handelen. Vaak weet je niet eens precies wat jij wilt, voelt en nodig hebt. Er is slechts een vaag gevoel van onvrede en ‘er klopt iets niet helemaal’.
Je blijft verlangen dat je partner, je kinderen, de buitenwereld jou gaan geven wat je mist, zonder dat je precies weet wat je mist.
Generatieoverdracht
Wat er gebeurt bij parentificatie is dat de grens tussen ouder en kind vervaagt. Vaak is dat iets wat van generatie op generatie overgaat. Als je ouders tekort aan liefde, aandacht en ondersteuning hebben gehad en niet hebben geleerd dit aan zichzelf te geven of daar verantwoordelijkheid voor te nemen, kunnen ze dit ook niet aan jou als kind geven.
Jij ontwikkelt hetzelfde patroon en als jij ook niet leert om wat je tekort kwam aan jezelf te geven en de verantwoordelijkheid voor je eigen welbevinden te nemen ga je dit onbewust weer op de schouders van jouw partner en kinderen leggen en herhaalt het patroon zich voor de volgende generatie. Dit heet systemische verstrikking.
Gevolgen
Het gevolg van parentificatie in je volwassen leven kan zijn:
- Je gaat je oververantwoordglijk voelen voor het welzijn van iedereen om je heen en voor het bewaken van de harmonie.
- Je maakt jezelf afhankelijk van je directe omgeving om liefde, aandacht en erkenning te krijgen en doet daar alles voor waarbij je jezelf volledig wegcijfert.
- Je trekt behoeftige partners aan die jou lijken nodig te hebben. Je voelt je verantwoordelijk voor hun welzijn en schuift jezelf opnieuw opzij om ervoor te zorgen dat het hen goed gaat.
- Je gaat snel en makkelijk over je grenzen heen, omdat je ze niet herkent. Burn out en depressie zijn een frequent gevolg.
- Je bent extreem prestatiegericht en perfectionistisch.
De oplossing
Om dit patroon voor jezelf en voor volgende generaties te doorbreken, is het nodig dat je leert aan jezelf te geven wat je nodig hebt.
Dat begint met bewustwording.
Daarnaast zijn er een aantal punten waar je aandacht aan kunt besteden:
- Ontdek je eigen behoeften, verlangens en grenzen en maak die prioriteit.
- Ga jezelf waarderen en koesteren als het prachtige wezen dat je bent. Ontwikkel het weten dat jij ertoe doet, geliefd bent, een plek en rol hebt die jij alleen kunt vervullen.
- Ga zorgen voor jezelf. Wees lief voor jezelf, neem tijd voor jezelf om tot rust te komen, zoek een leuke bezigheid om te ontspannen.
- Leer dat jij niet verantwoordelijk bent voor andermans keuzes en leven. Ook al voel je heel goed in wat iemand nodig heeft, jij hoeft dat niet in te vullen. Iedereen is verantwoordelijk voor zijn eigen leven. Natuurlijk mag je helpen, dat is ook een kwaliteit van je. Maar je mag bewuster gaan kiezen of je wel of niet op dit moment iets doet. Altijd klaar staan leidt tot overbelasting en burnout en dat is zeker niet de bedoeling.
- Durf ontvangen. Veel geparentificeerde kinderen hebben moeite met ontvangen. Sta open voor wat er naar je toekomt en bedank daarvoor. Doe het niet af alsof ‘het niet nodig is’, of ‘niet zo bijzonder is wat je hebt gedaan’ of welke manier je ook hebt om een gift of compliment af te wimpelen.
- Durf vragen. Je mag ook hulp voor jezelf vragen op alle gebied. Draai de rollen eens om en laat ook eens voor jou zorgen.
De positieve kanten van parentificatie
Zoals Johan Cruijff, de Nederlandse topvoetballer eens zei: “Elk nadeel heb zijn voordeel.” Dat geldt ook hier.
In jouw zorgende rol heb je mooie kwaliteiten kunnen ontwikkelen. Kijk maar eens of je van onderstaande iets herkent of dat anderen dat van jou zeggen:
- Je bent heel empatisch en invoelend
- Je kunt goed verbindingen leggen en mensen met elkaar verbinden
- Je hebt een sterk verantwoordelijkheidsgevoel
- Je bent behulpzaam
- Je hebt een sterk rechtvaardigheidsgevoel
- Je bent zelfstandig
Dit zijn prachtige kwaliteiten die, als je ze inzet met inachtneming van jouw grenzen en behoeften, positief kunnen worden ingezet in je leven. Realiseer je dat de kwaliteiten en eigenschappen op zich niet verkeerd zijn, alleen dat ze zijn doorgeschoten als gevolg van een tekort in je jeugd. Zodra jij leert jezelf te geven wat je nodig hebt, jezelf te waarderen, erkennen en lief te hebben, kun je deze eigenschappen op een werkelijk behulpzame manier gaan inzetten.
Je doet het niet alleen voor jezelf!
En wellicht nog belangrijker:
Op het moment dat jij je verantwoordelijkheid voor je eigen leven gaat terugpakken, doorbreek je het familiepatroon en hoeven jouw kinderen en kleinkinderen dit niet meer op die manier te herhalen. Daarmee laat je werkelijk iets heel moois na voor komende generaties.
Als jij hiermee aan de slag wilt dan kan mijn 6-maanden programma je daarbij helpen. Hierin ga je je al deze patronen onderzoeken en transformeren en word je geholpen om helder te krijgen waar jouw behoeften en grenzen liggen en daarnaar te gaan leven.
Klik hier om te lezen wat het programma voor je kan betekenen.